การออกแบบสำหรับการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม (dementia design) เป็นแนวทางการออกแบบสภาพแวดล้อมที่คำนึงถึงความต้องการและความสามารถของผู้มีภาวะสมองเสื่อม โดยมุ่งเน้นไปที่การลดความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุ ส่งเสริมความสะดวกสบาย และกระตุ้นให้ผู้ป่วยสามารถคงความเป็นตัวของตัวเอง และช่วยเหลือตัวเองได้มากที่สุด

การออกแบบสำหรับการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม มีส่วนเกี่ยวข้องในหลายด้าน ดังนี้
1. กิจกรรมในชีวิตประจำวัน (Activities of Daily Living :ADLs): การออกแบบสามารถเอื้อต่อความสามารถในการทำกิจวัตรในชีวิตประจำวัน (ADLs) เช่น การเดิน การสวมเสื้อผ้า การอาบน้ำ รับประทานอาหาร ฯลฯ โดยพื้นฐานควรแบ่งไปตามความสามารถของผู้มีภาวะสมองเสื่อม ซึ่งช่วยส่งเสริมให้ผู้มีภาวะสมองเสื่อมทํากิจกรรมต่างๆเพื่อสุขภาพที่แข็งแรง  และมีส่วนร่วมกับคนในครอบครัว ยังเพิ่มความนับถือในตนเอง เพื่อการดำรงชีวิตอย่างเป็นอิสระและช่วยเหลือตัวเองได้มากที่สุดภายในที่พักอาศัย
2. ความรู้สึกปลอดภัย (Safety & Security): การดูแลสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้มีภาวะสมองเสื่อม ซึ่งอาจมีปัญหาในการจดจำหรือตระหนักถึงอันตราย ข้อควรพิจารณาในการออกแบบ ได้แก่ การติดตั้งราวจับ พื้นกันลื่น และแสงสว่างที่เพียงพอ ในบางกรณี อาจจำเป็นต้องมีมาตรการรักษาความปลอดภัยเพิ่มเติม เช่น การตรวจสอบทางออกหรือล็อคเพื่อป้องกันการสัญจรออกจากพื้นที่
3. การกระตุ้นทางประสาทสัมผัส (Sensory Stimulation): การออกแบบเพื่อการกระตุ้นทางประสาทสัมผัสสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของการรับรู้และลดความกังวลในผู้มีภาวะสมองเสื่อม องค์ประกอบการออกแบบ เช่น แสงธรรมชาติ สีสันที่ผ่อนคลาย เสียงที่คุ้นเคย และวัสดุที่สัมผัสได้ช่วยสร้างสภาพแวดล้อมที่สงบและน่าดึงดูด

4. การกระตุ้นความทรงจำและความคุ้นเคย (Memory Stimulation): การออกแบบพื้นที่ที่รองรับการกระตุ้นความทรงจำจะเป็นประโยชน์สำหรับผู้มีภาวะสมองเสื่อม ซึ่งรวมถึงการใช้เครื่องมือกระตุ้นความจำ เช่น ภาพถ่าย กล่องความทรงจำ (Memory box) และป้ายชื่อส่วนตัว เพื่อช่วยให้ผู้พักอาศัยสามารถรับรู้สภาพแวดล้อมโดยรอบและรักษาความรู้สึกคุ้นเคยไว้ได้

5 เสริมสร้างปฏิสัมพันธ์ทางสังคม (Social Interaction): การส่งเสริมการมีปฏิสัมพันธ์และการมีส่วนร่วมทางสังคมเป็นสิ่งสำคัญสำหรับความเป็นอยู่ที่ดีของผู้มีภาวะสมองเสื่อม การออกแบบพื้นที่ส่วนกลางที่เอื้อต่อการเข้าสังคม เช่น พื้นที่ส่วนกลาง สวน หรือห้องกิจกรรม สามารถเสริมสร้างความรู้สึกเป็นชุมชนและลดความรู้สึกโดดเดี่ยวลงได้

6. เพิ่มความยืดหยุ่นและความสามารถในการปรับตัว (Flexibility & Adaptability): การออกแบบสำหรับการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม ควรมีความยืดหยุ่น และสถานการณ์ และเพิ่มความสามารถในการปรับตัว เนื่องจากความต้องการของแต่ละบุคคลอาจเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา ควรปรับเปลี่ยนพื้นที่ได้อย่างง่ายดายเพื่อรองรับระดับการดูแลหรือความชอบส่วนบุคคลที่แตกต่างกัน

เมื่อคำนึงถึงปัจจัยเหล่านี้ สถาปนิกและนักออกแบบสามารถสร้างสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมความสะดวกสบาย ความปลอดภัย และความเป็นอยู่โดยรวมสำหรับผู้มีภาวะสมองเสื่อม
ช่องทางติดต่อ 
Website :www.drhoneyyanisa.com
Facebook :Dr.honeyyanisa